سیروز كبدی
راهنماي تغذيه در بيماران مبتلا به سيروز كبدي
سيروز كبد (Cirrhosis) چيست ؟
كبد بزرگترين غده داخلي بدن انسان است كه بخاطر وظايف مختلف و بسيار مهم آن يكي از حياتي ترين اعضاي بدن به شمار مي رود اين عضو در قسمت راست بدن قرار گر فته و بيشتر حجم آن داخل قفسه سينه قرار دارد . بطور معمول كبد مثلث شكل و نرم بوده و بين 1/44 الي 1/66 كيلوگرم است . اين اين عضو حياتي ارتباط مستقيمي با كيسه صفرا و روده دارد اما وظايف مختلف آن تمام اعضا و عملكردهاي بدن را تحت تاثير قرار مي دهد .
از مهمترين وظايف كبد مي توان به موارد زير اشاره كرد :
- دفع سموم
- سوخت و ساز پروتئين و چربي هاي مورد نياز بدن
- تنظيم قند خون
- ساخت هورمون هاي ضروري بدن
- تجزيه مواد غذايي
وقتي بافت كبد به دلائل مختلفي آسيب ببيند ، بافت جديدي جايگزين بافت آسيب ديده مي شود .اما اين بافت جديد قادر به انجام وظايف كبد نيست و از كارايي آن كم مي شود . در مراحل ابتدايي پيشرفت بيماري ، اندازه كبد بزرگتر از معمول و بافت آن سفت گرديده و سپس در مراحل انتهايي آن اندازه كبد كوچكتر مي شود . سيروز به مرحله اي اطلاق مي گردد كه حدود 80% از كبد آسيب ديده باشد . با آنكه هر بيماري كبدي مي تواند بتدريج باعث سيروز شود ، اما هپاتيت B , C ، كبد چرب و مصرف الكل مهمترين علل بروز سيروز در ايران مي باشند. ديگر علل كمتر شايع سيروز عبارتند از بيماريهاي ژنتيكي مانند هموكروماتوز و ويلسون ، برخي بيماريهاي لوزالمعده و مجاري صفراوي كه مي توانند روي كاركرد كبد تاثير گذار باشند .
سيروز كبدي چه علائمي دارد ؟
سيروز مي تواند در مراحل ابتدايي كاملا بدون علامت باشد . به اين مرحله از سيروز " جبران شده " مي گويند كه بدن با ميزان اختلال كبد تطابق پيدا كرده است .اما زماني كه بيماري شدت پيدا مي كند و بدن قدرت تطابق خود را از دست مي دهد ، ممكن است برخي يا همه علائم يا نشانه هاي زير تظاهر يابند :
- بي اشتهايي
- اختلال در ريتم خواب (اشكال در به خواب رفتن)
- خستگي بيش از حد مزمن
- كاهش وزن و يا افزايش وزن سريع و ناگهاني
- كبودي خود به خودي بدن خونريزي از لثه ها
- زرد شدن پوست و چشم
- خارش پوست
- جمع شدن مايع در بدن (در شكم و گاهي پاها)
- ادرار تيره (قهوه اي يا سياه)
- گيجي ، حواس پرتي و يا تغييرات خلقي
درمان سيروز كبد چيست ؟
مهمترين راه درمان سيروز ، برطرف كردن بيماري يا اختلال ايجاد كننده سيروز است .
در برخي از موارد پيشرفته بافت آسيب ديده قادر به بازگشت به شكل اوليه خود نيست ، اما مي شود با درمان هاي مختلف ، روند پيشرفت بيماري را متوقف نمود و يا سرعت آن را كاهش داد . مثلا براي سيروز الكلي ، قطع مصرف مشروبات الكلي پيشرفت بيماري را متوقف مي كند . بيماران مبتلا به هپاتيت مي بايست از داروهاي ضد – ويروسي استفاده كنند و در بقيه بيماري هاي رفع علت اوليه و درمان سيروز كمك مي كند .
در كنار درمان عليتي ، داروهايي نيز براي بيماران تجويز مي شود تا علائم بيماري را بهبود بخشند . براي افراد مبتلا به سيروز پيشرفته با علايم بسيار كه با علايم بسيار كه با دارو كنترل نمي شوند . پيوند كبد نيز يك درمان مناسب مي باشد.
بخش اول
رژيم غذايي مناسب سيروز كبد
كبد نقش بسيار مهمي در تجزيه مواد غذايي موجود در رژيم غاذايي روزانه دارد در افراد مبتلا به سيروز به علت تغييراتي كه در عملكرد كبد ايجاد شده ، ايجاد اصلاحاتي در تغذيه جهت جبران نقص كبدي ، الزاميست . بطور كلي ، رژيم غذايي شما بايد پر پروتئين ، كم چرب و كم نمك ، به همراه فيبر بالا باشد ، در صورت نياز، پزشك معالج شما ممكن است ميزان مايعات مصرفي شما را محدود و داروهايي را نيز تجويز نمايد .
توجه داشته باشيد كه تغذيه كافي و مفيد براي شما جنبه حياتي دارد .سوء تغذيه يكي از مهمترين عوامل پيشرفت سيروز و بروز علائم مختلف آن است .
پزوتئين
هر زماني كه بدن ما دچار بيماري ، التهاب و يا استرس مي شود نياز آن به پروتئين افزايش مي يابد در صورتي كه مصرف پروتئين بالا نرود ، بدن ما خود به خود از انبارهاي پروتئيني خود ، كه عضلات و ماهيچه ها هستند استفاده مي كند كه همين امر باعث تحليل رفتن عضلات و به دنبال آن كاهش قواي جسماني فرد مي شود . براي جلوگيري از كاهش حجم عضلات و به دنبال آن كاهش توانايي هاي بدن ، لازم است كه مصرف پروتئين افزايش يابد .
همچنين در سيروز ، علاوه بر التهاب و استرس وارد شده بر بدن ، به دليل اختلالات ايجاد شده در عملكرد شده در عملكرد كبد در رابطه با سوخت و ساز پرو.تئين ها ، اهميت افزايش مصرف پروتئين ها چند برابر مي شود . كمبود پروتئين مي تواند ، باعث پيشرفت بيماري از مرحله "جبران شده " به مرحله آشكار سيروز گردد و علائم متفاوتي را در افراد بوجود آورد . به همين دليل توجه خاص به مصرف مواد غذايي حاوي پروتئين الزامي است .
پروتئين ها دو دسته هستند . دسته اول پروتئين هاي گياهي موجود در انواع حبوبات سويا و اغلب خشكبار ها و دسته دوم پروتئن هاي حيواني مانند پروتئين هاي موجود در لبنيات، تخم مرغ،گوشت قرمز، مرغ و ماهي.سعي كنيد در رژيم غذايي خود در تمام وعده هاي غذايي و در ميان وعده ها،از اين مواد غذايي مصرف كنيد. با انكه مصرف انواع پروئين براي شما الزامي است، ولي پروتئين هاي گياهي كه داراي فيبر زيادي نيز هستند و هم چنين لبنيات، داراي فوائد بيشتري براي كبد شما مي باشند. با استفاده از ايده هاي داده شده، مي توانيد مصرف پروتئيني خود را بيشتر كيند.
شير و محصولات لبنی
- روزانه يك تا دو ليوان شير بنوشيد. اگر شير ساده باعث دل درد و نفخ مي شود، از شيرهاي كم لاكتوز، شير سويا يا بادام استفاده كنيد.
- نان، پنير (كم نمك)، و گردو را براي صبحانه يا عصرانه ميل كنيد.
- با استفاده از ماست كم چرب، دوغ خانگي تهيه نموده و به جاي نمك، از نعناع و يا برگ گلسرخ براي دادن مزه و عطر به آن استفاده كنيد. اغلب دوغ هاي آماده بسيار پر نمك بوده و براي مصرف، مناسب نيستند.
- مي توانيد روي سالاد، مقداري پنير كم نمك رنده نمائيد.
- اگر سوپ درست مي كنيد، مي توانيد به جاي مقداري از آب، شير استفاده كنيد.
- از ماست كم چرب، به جاي سس سالاد استفاده كنيد.
- ماست موسير با تكه اي نان يا ماست هاي ميوه اي، ميان وعده هاي خوشمزه و مقوه اي براي شما هستند.
- براي درست كردن دسرهايي همچون ژله نيز مي توانيد به جاي آب از شير استفاده كنيد.
تخم مرغ
- هميشه چند تخم مرغ آب پز و سفت شده در يخچال داشته باشيد. مي توانيد آنها را خرد كرده و روي سالاد و يا به همراه سبزيجات ميل كنيد. (تخم مرغ پخته را بيشتر از 5 روز در يخچال نگه نداريد.)
- حداقل 3 بار در هفته تخم مرغ بخوريد. اگر زرده تخم مرغ براي شما مضر است، به جاي يك عدد تخم مرغ كامل، 2 عدد سفيده تخم مرغ ميل كنيد .
- با سفيده تخم مرغ و انواع سبزيجات خورد شده، كوكوهناي متنوع درست كنيد.
- املت سبزيجات نيز صبحانه اي بسيار مقوي است. املت را با حداقل روغن ممكن بپزيد و از روغن هاي مايع استفاده كنيد. براي محدود كردن مصرف زرده تخم مرغ، مي توانيد املت خود را با 2 سفيده تخم مرغ يا يك عدد تخم مرغ كامل و يك عدد سفيده تخم مرغ، طبخ نماييد.
گوشت قرمز، مرغ، ماهي و سويا
- از گوشت قرمز بيشتر از 1-2 بار در هفته استفاده نكنيد. بيشتر سعي كنيد غذاهاي خود را با مرغ و ماهي بپزيد. بسياري از خورشت ها، از جمله بادمجان و قورمه سبزي با گوشت مرغ نيز بسيار خوشمزه هستند. چربي اضافه همه گوشت ها را قبل از پخت بگيريد.
- تن ماهي با مقداري فلفل دلمه اي، پياز، كرفس خورد شده و سس مايونز كم چرب غذاي مقوي اي مي باشد. مي توانيد آن را با نان لقمه كنيد و يا به شكل ساندويچ ميل نمائيد. (تن ماهي در آب نمك نباشد.)
- از سويا مي توانيد در انواع غذاها به جاي گوشت استفاده كنيد. ماكاروني، لوبيا پلو، كتلت و يا سمبوسه ها را مي توانيد با سويا درست كنيد.
- بعضي وقت ها، رشته هاي مرغ آب پز يا تن ماهي را مي توانيد روي سالاد خود بريزيد.
- در سوپ، تكه هاي كوچك گوشت سفيد بريزيد.
- ماهي بدون پوست را با مقداري آبليمو و روغن زيتون در فويل آلومينيوم ببنديد و در فر يا قابلمه دربسته بپزيد.
حبوبات، خشكبار و تخمه ها
- از مخلوط انواع حبوبات و سبزيجات خورشتي مي توانيد غذاهاي لذيذي درست كنيد.
- انواع آش را مي توانيد با حبوبات و كشك كم نمك ميل كنيد.
- انواع سالاد را مي توانيد با حبوبات درست كنيد، مانند سالاد سيب زميني يا ماكاروني، كه در اين صورت مي توانيد، از چند قاشق ذرت يا لوبيا روي سالاد كاهو نيز استفاده كنيد.
- روزانه 6-8 عدد از مغزها، مخصوصا گردو و بادام را به عنوان ميان وعده ميل كنيد. ب (مغزهاغ خام و بدون نمك باشند.)
- براي صبحانه از كره بادام زميني به جاي كره حيواني استفاده كنيد. در ميان وعده ها، لايه نازكي كره بادام زميني را روي برخي از ميوه ها يا سبزيجات، مانند سيب، موز و يا كرفس بماليد و ميل كنيد.
نوشيدني هاي تركيبي
- ميوه هاي مورد علاقه خود را مي توانيد با شير، بستتني كم چرب، پودر مغزها و كره بادام زميني، با كمي يخ در مخلوط كن ريخته و از آن معجوني مقوي تهيه نمائيد كه مي تواند به عنوان يك عصرانه مناسب مصرف شود.
- هميشه قبل از خواب ميان وعد اي حاوي مقداري پروتئين به همراه كمي نان يا بيسكوئيت ميل كنيد. اين كار باعث مي شود در طول خواب كه براي 6-8 ساعت غذايي نمي خوريد، بدن شما از انرژي آن استفاده كند و به اين ترتيب از كاهش قند خون و تحليل عضلات بدن جلوگيري مي شود.
چربي ها
همانطور كه عدم مصرف پروتئين براي شما زيان آور است ، مصرف بي رويه چربي ها نيز ضرر دارد مصرف چربي زياد مي تواند باعث انباشته شدن چربي در بدن و افزايش وزن شود در بسياري از مواقع ، چربي اضافه بدن باعث تشديد التهاب و همچنين اختلال در كاركرد هرمون انسولين مي شود . انسولين يكي از هرمونهاي ضروري براي كنترل قند خون است و اختلال در عملكرد و در نتيجه اختلال در كنترل قند خون مي تواند در دراز مدت باعث بروز بيماري ديابت شود . به همين دلايل ، لازم است مصرف چربي خود را كم كنيم .
چربي ها دو دسته هستند :
چربي ها مضر ، چربي هاي مفيد .
روزانه سعي كنيد مصرف چربي هاي مضر را حتي الامكان محدود كنيد ، و بجاي آنها ، در صورت نياز از چربي هاي مفيد استفاده كنيد .
مواد غذايي زير داراي چربي هاي مضر هستند ، مصرف آنها را به حداقل برسانيد :
گوشت هاي چرب ،پوست مرغ ، جگر ، مغز ، كله پاچه ، سيرابي ، شيردان ، روغن جامد ،سوسيس ، كالباس و ديگر فراورده هاي مشابه ، كره ، خامه ، شير پرچرب ، ماست پرچرب و خامه اي ، پنير خامه اي ، روغن هسته خرما ، روغن نارگيل ، غذاهاي سرخ شده ، انواع كيك ، شيريني ، انواع تارت تازه ، بيسگويت ها ، كيك و ديگر محصولات كارخانه اي كه در تركيبات آنها از روغن هيدروژنه استفاده شده است ، مارگارين جامد و ديگر روغن هاي ترد كننده مخصوص شيريني پزي و ساير روغن هايي كه در دماي اتاق جامد هستند .
مواد غذايي زير داراي چربي هاي مفيد هستند ؛ روزانه از آنها استفاده كنيد ولي بدانيد كه زياده روي در مصرف هر گونه چربي ضرر دارئ . از آنها ، به مقدار كم و در صورت نياز استفاده نماييد :
روغن زيتون ، روغن كانولا ، انواع مغزها ، كره و روغن انواع مغزها مانند كره بادام زميني ، يا روغن بادام ، اواكادو و زيتون سبز يا سياه از بهترين چربي ها براي سلامتي شما هستند ، سعي كنيد بيشتر حجم چربي مصرفي روزانه خود را از اين نوع چربي ها قرار دهيد . روغن آفتابگردان ، زوغن ذرت ، تخم افتابگردان و تخم كدو نيز جزء روغن هاي مفيد هستند از آنها استفاده كنيد ولي از مصرف بي رويه آنها بپرهيزيد.
توصيه عملي براي كاهش مصرف چربي و كلسترول
- حتما از لبنيات كم چرب استفاده كنيد.
- از مصرف روغن هاي مايع توصيه شده، مانند روغن زيتون و كانولا به جاي روغن هاي جامد استفاده كنيد.
- مصرف غذاهاي سرخ شده را به حداقل برسانيد و در صورت نياز از مقدار كمي روغن مخصوص سرخ كردن استفاده كنيد.
فيبر
فيبر جز تركيبات بسياري از غلات، حبوبات، ميوه و سبزيجات است و با انكه بدن ما نمي تواند آن را به طور كامل هضم و جذب كند فوائد بسياري دارد.
براي افزايش فيبر در رژيم غذايي:
- روزانه سعي كنيد حداقل 5-7 عدد ميوه يا سبزي ميل كنيد. همه ميوه ها و سبزيجات فيبر دارند سعي كنيد روزانه از انواع آن ها به رنگ هاي مختلف استفاده كنيد. هر رنگ ميوه داراي ويتامين هاي مختلفي است و بدن شما به همه انها نياز دارد.
- حتي الامكان از غلات سبوس دار از قبيل ماكاروني سبوس دار يا فيبردار و يا نان سبوس دار استفاده نمائيد، مخصوصا نان و ديگر فراورده هايي كه از جو درست شده اند.
- هفته اي حداقل سه بار از سويا و انواع حبوبات به خصوص عدس، نخود فرنگي، لوبيا و لپه به عنوان پروتئين غذاي خود استفاده كنيد.
نمک
حتما تا حالا ديده ايد كه يك اسفنج چطور آب را به خود جذب مي كند؟ سديم، كه يكي از املاح موجود در غذاهاست نيز مانند اسفنج باعث و تجمع اب در بدن مي شود. در حالت عادي اب از بدن تخليه مي شود، ولي در صورت بيماري كبدي اين آب در شكم، (آسيت)، و يا در دست ها و پاها (ادم) تجمع مي نمايد. آسيت و ادم از عوارض ناخوشايند بيماري كبدي هستند. كه براي جلوگيري از بروز آنها بايد ميزان سديم مصرفي را محدود نماييد. بيشترين حجم سديم كه به طور روزمره استفاده مي شود سديم موجود در نمك است. توجه داشته باشيد كه شما نمي توانيد بيش از 1500-2300 ميلي گرم سديم در روز مصرف كنيد و يك قاشق مرباخوري نمك، تقريبا 2300 ميلي گرم سديم دارد! بنابراين با رعايت توصيه هاي داده شده مصرف سديم خود را كم كنيد.
- نمكدان را از سر سفره غذا برداريد. اضافه نكردن نمك به غذا، اولين و مهم ترين كار براي كاهش سديم است. به جاي نمك، مي توانيد از ادويه هاي ديگر كه مورد پسند شماست مانند فلفل سياه يا قرمز، داخل نمكدان بريزيد و موقع صرف غذا از آنها استفاده كنيد.
- در حين پخت غذا، از ادويه جات و سبزي هاي معطر به جاي نمك استفاده كنيد.
- غذاهايي كه در رستوران ها تهيه مي شود و همچنين غذاهاي اماده (فست فود)، ميزان بسيار زيادي نمك دارند. حتي الامكان از آنها استفاده نكنيد يا در صورت امكان از اشپز بخواهيد غذاي كم نمك براي شما تهيه كند.
- مصرف انواع كنسروها بايد به دليل داشتن سديم زياد محدود شود.
- در صورت استفاده از كنسرو حبوبات آب آن را مصرف نكنيد و محتويات كنسرو را قبل از استفاده با آب بشوييد تا مقداري از نمك روي سطح آن كم شود.
- كنسرو تن ماهي كه در آب نمك اماده شده است را استفاده نكنيد، به جاي آن از كنسرو ماهي در روغن زيتون يا سويا استفاده كنيد.
به خاطر داشته باشيد كه تمام مواد غذايي كه شور هستند نمك و سديم بالايي دارند ولي از طرفي ديگر، تمام مواد غذايي كه سديم دارند الزاما شور نيستند! پس فقط به خاطر شور نبودن مواد غذايي، گمان به كم نمك يا كم سديم بودن آن ها نكنيد. بسياري از مواد غذايي كه در كارخانه ها درست مي شوند نيز شور نيستند ولي از حجم بالايي سديم به عنوان مواد نگهدارنده، برخوردارند. غذاهاي زير، سديم بسيار بالايي دارند و لازم است حتي الامكان از خوردن آنها پرهيز كنيد:
- سوسيس، كالباس، و انواع فرآورده هاي مشابه
- ماهي دودي و ماهي نمك سود
- انواع گوشت هاي اماده مصرف: شنيسل ارد زده، مرغ يا گوشت، مرغ و يا گوشت قرمز كه در انواع مايع كباب خوابانده شده است.
- غذاهاي كنسروي و غذاهاي اماده فريز شده
- كنسرو سبزيجات
- سوپ هاي اماده
- قرص هاي عصاره گوشت
- سس هاي آماده: سس سالاد، سس گوجه فرنگي، سس خردل و غيره
- پنير ليقوان يا تبريزي
- خيارشور و انواع شور
- زيتون پرورده
- انواع تنقلات نمكي: پفك، چيپس، بيسكوئيت ترد، پف فيل، و غيره
- دوغ
- خشكبار شور و پوست تخمه
- رب گوجه فرنگي
توجه:
استفاده از دوغ و يا رب گوجه فرنگي خانگي كه بدون نمك درست شده است مشكلي ندارد. مي توانيد به دوغ نعناع و يا برگ گل سرخ اضافه كنيد، تا طعم بهتري داشته باشد.
ادويه، سبزي هاي معطر و ميوه ها، براي طعم دهي بيشتر به غذا
نمك يكي از طعم دهنده هاي اصلي غذاست و خوردن غذاي كم نمك و يا بي نمك براي ما سخت است. اما بايد بدانيد كه وابستگي ما به نمك فقط بر اثر عادت به وجود امده است. و هر عادتي قابل تغيير است. ادويه، سبزي هاي معطر و حتي بعضي از ميوه ها هم مي توانند طعم دهنده هاي خوب، سالم و خوشمزه اي براي شما باشند. مطمئن باشيد بعد از كم كردن نمك، ذائقه شما به تدريج عوض خواهد شد، طوري كه كمبود نمك را ديگر حس نمي كنيد با استفاده از طعم دهنده هاي زير، مزه هاي جديد را تجربه كنيد.
به همراه گوشت قرمز: ريحان، زيره، كاري، شويد، پودر خردل، پودر سير يا سير تازه، فلفل دلمه اي، جوز، قارچ تازه، پياز، جعفري، فلفل سياه، فلفل قرمز، رزماري، ترخون، آويشن، گوجه فرنگي، موسير، برگ بو.
ميزان فيبر را در رژيم غذايي خود بيشتر كنيد . مواد غذايي زير ، فيبر بالايي دارند :
- انواع ميوه ها
- انواع سبزيجات – در صورت امكان ، سبزيجات را خام ميل كنيد ؛ پختن سبزي باعث شكسته شدن مقداري از فيبر آن مي شود .
- انواع حبوبات مانند لوبيا ، نخود ، عدس ، و باقلا
- نان سبوس دار ، ماكاروني فيبر دار ، و ديگر خوراكي هايي كه از غلات سبوس دار تهيه شده شده اند .
حتما توجه شود كه فيبر و مايعات زياد بايد با هم استفاده شوند تا براي بهبود يبوست موثر باشند . پس به همراه مواد فيبر دار ، طبق توصيه اول ، حتماً مايعات زياد نيز مصرف كنيد (البته در صورتي كه پزشك دستور محدود كردن مايعات براي شما تجويز نكرده باشد).
- به همراه ناهار و شام يك قاشق غذا خوري سبوس گندم و يا برنج ميل كنيد . سبوس را مي توانيد با ماست مخلوط نموده و يا روي سالاد بريزيد .
- چند عدد انجير يا برگه را شب تا صبح در مقدار كمي آب خيس كنيد و داخل يخچال نگه داريد . صبح مي توانيد انجير يا برگه ها و همچنين آب آنها را مصرف نماييد.
- يك قاشق غذاخوري خاكشير را به يك ليوان آب جوش اضافه نموده ، تا هنگام رفع يبوست ، روزانه يك ليوان بنوشيد .
- يك قاشق مرباخوري پودر گل سرخ را با غذا ميل كنيد .
- ورزش روزانه به بهبود يبوست كمك مي كند سعي كنيد هر روز به مدت 30 دقيقه ورزش كنيد .
دستورالعمل معجون غذايي براي برطرف شدن يبوست :
- يك سوم پيمانه سبوس گندم
- يك سوم پيمانه پوره سيب
- يك سوم پيمانه پوره آلو بخارا
هر سه را با استفاده از مخلوط كن ، تركيب نموده و در يخچال نگهداري كنيد . 1-2 قاشق غذاخوري را هر شب قبل از خواب با يك ليوان آب ميل نماييد . به ياد داشته باشيد ، حتماً آب را بايد همراه اين معجون بنوشيد ، در غير اين صورت ، مصرف اين معجون ، كمكي به رفع يبوست شما نمي كند .
بي اشتهايي
بي اشتهايي يا كم اشتهايي يكي از شايعترين اثرات جانبي مشكلات كبدي بوده كه بسياري از مواقع به علت تجمع آب در حفره شكمي بوجود مي آيد . گاهي اوقات بي اشتهايي فقط يك يا دو روز طول مي كشد ، ولي در بعضي مواقع ، تبديل به يك عادت روزمره يا مشكل مداوم مي شود . بنابراين ، براي جلوگيري از عوارض بيشتر بيماري و ضعف ، بدن شما احتياج به تغذيه مناسب دارد و به همين دليل بايد بر اين بي اشتهايي غلبه نمود . توصيه زير مي تواند به رفع بي اشتهايي شما كمك كنند :
- هنگامي كه خوردن غذا براي شما دشوار است ، به جاي غذاهاي جامد از مايعات مقوي از قبيل شير ، سوپ ، آب ميوهن يا دمايعات ديگري كه به شما كالري و پروتئين كافي مي دهند استفاده نماييد .
- به جاي خوردن 3 وعده سنگين غذايي كه مي دانيد به آن تمايلي نداريد ، در طول روز 5-6 وعده غذا با مقدار كمتر ميل كنيد خوردن اين وعده هاي كوچك به برطرف كردن بي اشتهايي شما كمك مي كند و باعث مي شود مواد غذايي مورد نياز بدن خود را بتدريج در طول روز دريافت كنيد .
- هميشه در خانه خوراكي هاي سالم را در معرض ديد و دسترس آسان خود قرار دهيد . شايد فقط با ديدن ، تمايل به خورن آنها پيدا كنيد . همچنين هميشه هنگام بيرون رفتن از منزل ، همراه خود خوراكي مختصري ذاشته باشيد .
- گاهي اوقات تغيير دادن شكل غذا ، آن را اشتها آور تر مي كند مثلا اگر خوردن ميوه تازه براي شما سخت است ، ميوه را با مقداري شير در مخلوط كن تركيب كنيد ؛ مانند شير موز ، يا هر ميوه ديگري كه دوست داريد .مخلوط كرن بستني و ماست نيز با انواع ميوه ، تركيبات خوشمزه و مقوي اي را براي شما آماده مي نمايد .
- در حين غذا خوردن نوشيدني ميل نكنيد ، چون باعث مي شود زودتر سير شويد .
براي رفع تشنگي 60-30 دقيقه قبل يا بعد از خوزدن غذا آب يا مايعات ديگر بنوشيد
- در مواقعي كه حالتان خوب نيست و احساس مي كنيد اشتها براي خوردن غذا داريد ، وعده هاي بزرگتر و مقوي تر ميل نماييد. معمولا اغلب افراد ، ابتداي صبح كه بعد از استراحت شبانه تجديد قوا نموده اند ، اشتهاي بيشتري دارند . سعي كنيد صبحانه را سنگين ترين وعده روز قرار دهيد
- حتي المكان سعي كنيد غذا خوردن را در محيطي آرام و همرا عزيزانتان برگزار كنيد تا روحيه بهتري براي غذا خوردن داشته باشيد
- ورزش مداوم و روزانه مي تواند به بيشتر شدن اشتهاي شما كمك كند روزانه 30 دقيقه ورزش را در برنامه كاري خود قرار دهيد .
تهوع و استفراغ
حالت تهوع ، با يا بدون استفراغ ، ممكن است عوارض بيماري شما و يا قرص هايي كه مصرف مي كنيد باشد.
اگر اين حالت به درازا بكشد ، باعث سوء تغذيه مي شود . رعايت نكات زير مي تواند به بهبود حس تهوع شما كمك كنند .
براي كاهش و پيشگيري از حالت تهوع و استفراغ ، خوراكي هايي كه ملايم و بدون مزه خاصي هستند را ميل كنيد از قبيل :
- نان يا بيسكويت خشك ، مخصوصاً اول صبح و ناشتا
- ماست ساده كم چرب
- كيك ساده
- سيب زميني ، برنج ، و ماكاروني آب پز
- مرغ بدون پوست كبابي يا آب پز
- كمپوت هلو و يا ديگر ميوه و سبزيجات كه خيلي شيرين يا ترش نباشند .
- چند تكه يخ
- نوشيدني هاي گازدار
- آب ميوه ، موز و يا پوره سيب
- آب مرغ يا گوشت تخم مرغي كه بدون روغن درست شده باشد .
- به جاي سه وعده سنگين وعده هاي متعدد با حجم غذاي كمترميل كنيد . غذا را بسيار آرام بخوريد و خوب بجويد .
- قبا از اينكه احساس گرسنگي شديد كنيد ، غذا بخوريد ؛ چون احساس گرسنگي به تشديد حس تهوع كمك مي كند.
- از خوردن غذاهايي كه مي دانيد حال شما را بدتر مي كنند ، بپرهيزيد.
- از خوردن غذا در اتاقي كه هوا در آن جريان ندارد ، و يا بسيار گرم است ، خودداري كنيد . گاهي اوقات بوي غذا مي تواند تحريك كنند باشد . در اين مواقع باز كردن پنجره مي تواند مفيد باشد .
- در حين خوردن غذا ، مايعات استفاده نكنيد . مايعات موجب پرشدن معده و حس پر بودن بيش از حد و يا نفخ ، به شما مي دهند .
- در طول روز ، مايعات مورد نياز خود را جرعه جرعه بنوشيد . گاهي اوقات استفاده از ني به تحمل مايعات كمك مي كند .
- غذاي ميل نكنيد، چون باعث تحريك تهوع مي شود . بعد از پخت غذا بگذاريد به اندازه درجه حرارت اتاق ، خنك شود.
- بعد از خوردن وعده هاي غذايي ، كمي استراحت كنيد . تحرك ، باعث كند شدن هضم غذا مي شود . بهترين نوع استراحت ، نشستن به مدت يك ساعت است .
- لباس هاي گشاده بپوشيد تا با شكم فشار نياورد.